Kunstschau 1908: μια γιορτή του βιεννέζικου μοντερνισμού

Λιθογραφία του Bertold Löffler για την Kunstschau Wien 1908 © Wien Museum

Το 1908 η Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία γιόρταζε την 60ή επέτειο από την άνοδο του αυτοκράτορα Φραγκίσκου Ιωσήφ στο θρόνο. Στο πλαίσιο των εορτασμών ανατέθηκε σε μια ομάδα καλλιτεχνών -με επικεφαλής τους Gustav Klimt και Josef Hoffmann- η διοργάνωση μιας έκθεσης τέχνης και χειροτεχνίας που έμελλε να αναδειχθεί σε κορυφαία εκδήλωση του βιεννέζικου μοντερνισμού. Ήταν η θρυλική "Kunstschau 1908"!

Αφίσα της εορταστικής πομπής για τα 60 χρόνια του αυτοκράτορα Φραγκίσκου Ιωσήφ στο θρόνο (πηγή: leopoldmuseum.org) 

Στους καλλιτέχνες -αν και δεν ήταν προσκεκλημένοι στις επίσημες εκδηλώσεις του αυτοκρατορικού ιωβηλαίου- δόθηκε η δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν ως εκθεσιακή επιφάνεια μια άδεια έκταση κοντά στην πλατεία Karlsplatz που προοριζόταν για την ανέγερση μιας αίθουσας συναυλιών, το σημερινό Wiener Konzerthaus. Έτσι, μέσα σε λίγους μήνες, σχεδίασαν και έχτισαν "εφήμερα αρχιτεκτονήματα της Αρ Νουβό (Jugendstil)": ξύλινα κτήρια με 54 εκθεσιακούς χώρους, κήπους και αυλές, ένα μικρό νεκροταφείο, ένα καφέ και ένα υπαίθριο θέατρο - καθώς και μια διώροφη, πλήρως επιπλωμένη εξοχική κατοικία.

Καρτ ποστάλ με το κεντρικό περίπτερο της Kunstschau (φωτ. Wikimedia Commons/public domain)

Στον εκθεσιακό χώρο των περίπου 6500 τ.μ. παρουσιάστηκαν -από την 1η Ιουνίου έως την 16η Νοεμβρίου 1908- έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, γραφικών τεχνών (όπως ψηφιδωτά, χαρακτικά, αφίσες, υφάσματα, υαλικά, ασημικά και έπιπλα) και σκηνογραφίας θεάτρου με τη μορφή ενός ενιαίου καλλιτεχνικού συνόλου (Gesamtkunstwerk). Τα εκθέματα ήταν δημιουργήματα 176 καλλιτεχνών -περίπου το ένα τρίτο από αυτούς γυναίκες- ανάμεσα στους οποίους οι Carl Moll, Franz Kupka, Max Oppenheimer και πολλοί σπουδαστές της Σχολής Εφαρμοσμένων Τεχνών της Βιέννης, όπως ο Oskar Kokoschka. Ο ίδιος ο Klimt συμμετείχε στην έκθεση με τα διάσημα έργα του Το Φιλί (Der Kuss) και  Οι Τρεις Ηλικίες της Γυναίκας (Die drei Lebensalter der Frau). 

Gustav Klimt, Οι Τρεις Ηλικίες της Γυναίκας, 1905 (φωτ. Wikimedia Commons/public domain)

Στα εγκαίνια, ο Klimt έβγαλε μια συγκλονιστική ομιλία, περιγράφοντας τι πίστευε ότι αφορούσε η έκθεση. Είναι, είπε, "μια επίδειξη δύναμης των αυστριακών φιλοδοξιών στην τέχνη και μια πιστή αναφορά στην τρέχουσα κατάσταση του πολιτισμού στην αυτοκρατορία μας". Μίλησε, επίσης, για την υπέρβαση της διαφοράς μεταξύ καλών και εφαρμοσμένων τεχνών και ταυτόχρονα γιόρτασε την "ενότητα των δημιουργών και των εραστών της τέχνης".

Αφίσα του Franz Karl Delavilla για το καμπαρέ Fledermaus που εκτέθηκε στην Kunstschau (πηγή: Flickr)

Παρά τον πρωτοποριακό της χαρακτήρα, η Kunstschau αποδείχθηκε οικονομική καταστροφή. Κατά τη διάρκεια των πέντε μηνών της έκθεσης, 40.000 επισκέπτες πλήρωσαν και επισκέφθηκαν τον χώρο, αλλά τα χρέη ήταν πολύ περισσότερα και οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες αναγκάστηκαν να τα πληρώσουν από την τσέπη τους...

Αφίσα του Rudolf Kalvach για την Kunstschau 1908 (φωτ. Wikimedia Commons/public domain)

Πηγές: Tate , Wikipedia , Welt.de , Kultur-online